Laktoz, süt ve süt ürünlerinin içerisinde bulunan doğal süt şekeridir. Süt ve süt ürünleri tüketildikten bir süre sonra ince bağırsaklarımızdan salgılanan laktaz enzimi sayesinde laktoz parçalanarak glikoz ve galaktoz formuna dönüşmektedir.
Laktoz İntoleransı Nedir?
Laktoz intoleransı çeşitli kaynaklarda laktoz hassasiyeti, laktoz alerjisi veya laktoz duyarlılığı olarak ta adlandırılmaktadır.
Laktaz enzimi olmayan ya da az salgılanan kişiler süt ve süt ürünlerini yeterince sindiremezler ve bu durum kişilerde belirli rahatsızlıklara neden olur. Bu tür kişiler genellikle ‘’süt bana dokunuyor , süt tükettiğim zaman karın ağrısı yaşıyorum’’ tarzında cümleler kurmaktadır.
Laktoz intoleransı laktaz enzimi eksikliği nedeniyle sütte bulunan laktoz süt şekerinin vücut tarafından sindirilememe durumu olarak tanımlanmaktadır.
Sindirilemeyen laktoz, ince bağırsak ve kalın bağırsak bakterileri tarafından fermente edilerek(bir nevi sindirilerek) kısa zincirli yağ asitleri, hidrojen (H2), karbondioksit (CO2) ve metan gazı (CH4) oluşumuna neden olmaktadır. Bakterilerin ürettiği gaz sonucu : karın ağrısı, kramp, karında gerginlik hissi, bulantı, kusma, ishal gibi rahatsızlıklar meydana gelmektedir. Bu problemler sindirim sisteminde gerçekleşen farklı rahatsızlıklara benzeyebilir, bu nedenle laktoz intoleransı belirtileri ile karıştırılmamalıdır. Çünkü laktoz intoleransı tedavisi ile bu tip rahatsızlıkların tedavi yöntemleri farklılık göstermektedir.
Laktoz İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
Laktaz enziminin yetersizliği, laktoz içeren besin tüketiminden yaklaşık 30 dakika ile 2 saat sonra şişkinlik, bağırsaklarda oluşan gaz problemi ve karın ağrısıyla kendini belli etmektedir. İnce bağırsaklarda parçalanamayan laktoz orada asidik bir ortam oluşturur, bu da bağırsakta yüklenmeye sebep olarak ishal benzeri bir tabloya neden olmaktadır. Hastaların genelinde ishal sebebiyle kilo kaybı görülmez. Çünkü kalın bağırsakta bakteri florasındaki değişiklikler bir süre sonra kabızlığa yol açabilmektedir. Aşırı metan gazı üretimi şişkinliğe, gerginliğe ve huzursuzluğa neden olmaktadır.
Bazı çalışmalar; laktoz intoleransı belirtilerinin sadece bağırsak semptomlarıyla sınırlı olmadığını baş ağrısı, baş dönmesi, hafıza bozukluğu, uyku ve uyuşukluk hali, kas ve eklem ağrıları, alerji ve boğaz ağrısı gibi sistemik semptomların da gelişebileceğini göstermiştir. Laktoz intoleransı belirtilerinin süresi, şiddeti, türü tamamen bireye, beslenme şekline, egzersiz seviyesine, laktoz içeren ve içermeyen diğer besinlere, besinlerin mide ve bağırsakta kalış süresine, bağırsak mikrobiyotasına, bağırsağın asiditesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Herkeste aynı belirtiler görülmeyebilir.
Laktoz İntoleransı Nasıl Ve Ne Zaman Gelişir?
Laktoz intoleransı, anne sütünü bıraktıktan sonraki ilk çocukluk döneminden itibaren yaşamın her döneminde karşımıza çıkabilir. Beslenme, genetik yapı, yandaş hastalıklar ve etnik köken gibi bireysel farklılıklardan kaynaklı olarak görülebilir. Hiç belirti göstermeyen kişiler olabildiği gibi, çok ciddi belirtiler gören hastalar mevcuttur. Bu da laktoz intoleransının farklı seviyeleri olabildiğini göstermektedir.
Laktoz İntoleransı ile Nasıl Baş Edilir?
1)Laktoz Hassasiyeti Seviyenizi Tespit Etmeye Çalışın
• Tanı konulduktan sonraki ilk 1-2 ay besin tüketim günlüğü tutarak her yediğiniz içtiğinizi kaydedin ve yaşadığınız sindirim şikâyetlerini not alın. Kuru fasulye yediğiniz gün yaşadığınız gaz ve şişkinlik şikâyetinin sorumlusu yediğiniz 2 kaşık yoğurt olamaz.
• Laktoz içeren ürünleri birkaç hafta tamamen hayatınızdan çıkarın. Küçük miktarlarda farklı besinler ekleyerek kendinizdeki değişiklikleri izleyin ve not alın. Laktozsuz geçen koca bir günün ardından içilen 1 fincan normal sütlü kahve dokunmadıysa bu iyiye işaret.
• Vücudunuzun laktozu tolere edebilme seviyesini belirledikten sonra planlı olun. Akşama bir davete katılacaksanız ya da dışarıda yemek yiyecekseniz oradaki yemeklerin içinde bulunabilecek muhtemel laktoza karşı önlem alıp o gün laktozsuz beslenin.
2) Laktozsuz Ürünleri Tanıyın
• Etiket okuma alışkanlığı kazanın. Çünkü hiç ummadığınız ürünlerde süt veya peynir altı suyu gibi laktoz kaynakları bulunabilir.
• Alışveriş listenize laktozsuz süt, laktozsuz yoğurt ve sert olgunlaşmış peynirleri ekleyin.
• Laktozsuz süt kullanarak yapılmış tarifleri inceleyin. Çok sevdiğiniz bazı yemek ve tatlıları laktozsuz süt ürünleri ile yapmaya başlayın.
3) Mutlaka Alışveriş Listesi Yapın
• Sağlıklı beslenerek iyi ve kaliteli bir yaşam sürmek hakkınız. Laktozu sindiremiyorsunuz diye sağlıklı yaşamdan vazgeçecek değilsiniz. Tek yapmanız gereken planlı olmak. Laktozsuz süt ve süt ürünlerini alışveriş listenize ekleyin. Her gün en az 2 porsiyon laktoz içermeyen süt veya süt ürününün günlük beslenmenizde yer almasına özen gösterin.
• Birbirinin yerine geçen yiyeceklerin alternatiflerini öğrenin. Mesela sütlü tatlı yapacaksanız içine laktozsuz süt koyun. Laktozsuz süt kullandığınız tatlılarda daha az şeker kullanabilirsiniz. Yine yapacağınız yoğurt çorbasına laktozsuz yoğurt koyabilirsiniz.
4)Vücudunuzun Sesini Dinleyin, Her Zaman Yeniliklere Ve Yeni Bilgilere Açık Olun
• Vücudunuz size ihtiyaçlarını ve sıkıntılarını çok güzel iletiyor değil mi? Laktozu sindiremeyince şişkinlik, gaz, ishal gibi sıkıntılarla belirti veriyor. O zaman size düşen hangi sıkıntı hangi durumda ortaya çıkıyor anlamak. Regl dönemindeki karın ağrısı ile koca bir kase kahvaltılık gevrek & sütten oluşan kahvaltının sizde yarattığı karın ağrısını ayırt etmeniz çok önemli.
• Laktozsuz süt ve süt ürünleri ailesini tanımak için bu konuda ciddi yatırım yapmış, emek ve bilgi birikimlerini ortaya koymuş firmalardan, bu firmaların web siteleri ve dijital bilgi havuzlarından yararlanın.
• Süt, yoğurt, ayran, tereyağ, krema, kaymak ve peynir çeşitleri süt ile yapılan beslenmemize çeşitlilik katan ve gerekli olan en önemli besin grubudur. Vücudunuzun sesini dinleyerek hangi üründen ne ölçüde yerseniz rahatsız olmuyorsunuz anladıktan sonra işiniz kolay. İyi bir planla afiyetle yiyebilirsiniz.
Laktoz İntoleransı Testi
Test sonucuna göre, öncelikle doktorunuza başvurmalı ve laktoz içeren süt ürünleri yerine laktozsuz süt ve süt ürünleri tüketmeye başlamalısınız.
1. Süt içtikten sonra gaz veya şişkinlik hissi oluşuyor mu?
2. 1 fincan bol sütle hazırlanmış kahve içtikten sonra bağırsak hareketleriniz artıyor, hatta ishal oluyor musunuz?
3. Süt ve süt ürünleri tükettiğinizde midenize kramplar giriyor mu?
4. Süt ürünlerini bir süre tüketmediğinizde daha enerjik, daha hafiflemiş hissediyor musunuz?
5. Normal süt ve süt ürünleri yerine, laktozsuz süt ve süt ürünleri tükettiğinizde kendinizi daha hafif ve rahatlamış hissediyor musunuz?
Yukarıdaki 5 soruya 2 veya daha fazla evet cevabı veriyorsanız Laktoz intoleransınız var demektir.
