BAAE Başkanı Prof. Dr. Mahmut Yardımcıoğlu: SGK teşvikleri sadeleştirilmeli

Batı Asya Araştırmaları Enstitüsü (BAAE) Başkanı Prof. Dr. Mahmut Yardımcıoğlu, sosyal güvenlik primlerinin esnekliği sektör ve işletme büyüklüğü bazında hesaplanarak prim teşviklerinin söz konusu esnekliklere göre, kayıtlı istihdamı teşvik edecek ve tahsilat-tahakkuk oranını artıracak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiğini belirtti.  Söz konusu sadeleştirilmenin yapılmasıyla, tahsilat-tahakkuk oranının yüzde 75 civarından yüzde 90 ’a çıkarılmasının mümkün olduğunu ifade eden Yardımcıoğlu, sadeleştirilmiş teşvik sisteminin ekonomiye yaklaşık 70 Milyar TL katkı sağlayacağını dile getirdi. 

“Sigorta prim teşviklerinin sayısının 3 ya da 4’e düşürülmeli”

Yardımcıoğlu, Türkiye’deki sigorta prim teşvik sistemi ile bu teşvik, destek ve indirimlerin finansmanını sağlayan Kurumlar hakkında açıklamalarda bulundu. Mevcut SGK teşvik sisteminin mali müşavirler için dahi karmaşık olduğunu aktaran Yardımcıoğlu, bu nedenle işletmelerin yeterince teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamadığını kaydederek sigorta prim teşviklerinin sayısının 3 ya da 4’e düşürülmesi önerisinde bulundu.

Yardımcıoğlu, “Ülkemizde hali hazırda teşvik uygulamaları kapsamında; ilave istihdam teşviki, engelli sigortalıların istihdamına dönük teşvik, MYÖ sigortası priminden 5 puanlık indirim, genç-kadın ve mesleki belge sahibi olanların istihdamına yönelik teşvik vb. gibi özel sektör işyerlerine 18 farklı sigorta prim teşvik, destek ve indirimi uygulanmaktadır. Birçok teşvik, destek ve indirim olduğu gibi bunların finansmanını sağlayan Kurumlar da bir o kadar fazladır. Örneğin, İşsizlik Sigortası Fonu, SGK, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi birçok yerden bu teşvikler finanse edilmektedir” dedi.

“Mevzuat herkes tarafından anlaşılacak sadelikte ve basitlikte olmalı”

Sistemin basit ve elde edilecek faydanın düzeyi konusunda belirsizlik yaşanmadığı bir yapıya dönüşmesi gerektiğinin altını çizen BAAE Başkanı Yardımcıoğlu, şöyle konuştu: “SGK Şubat 2022 kayıtlarına göre 2 milyon 071 bin 303 adet işçi bildirimi yapılan işyerinden 1 milyon 810 bin 107 işyerinde 10 kişiden az işçi çalışmaktadır .Sosyal güvenliğin toplumun her kesiminden farklı statü ve eğitim seviyelerine sahip çok sayıda bireyi kapsaması ve istihdam yaratan işletmelerin büyük çoğunluğunun 10 kişiden az işçi çalıştıran kurumsallaşmamış sadece bu teşvikleri takip edecek özel bir personel çalıştıramayacak kadar küçük işletmeler olması nedeniyle, mevzuatın herkes tarafından anlaşılacak sadelikte ve basitlikte olması gerekir. Sistemin basit ve elde edilecek faydanın düzeyi konusunda belirsizlik yaşanmadığı bir yapıya dönüşmesi, vatandaşın-işverenin sistemi benimseyerek ona sahip çıkmasına olanak tanıyacaktır.”

Sosyal güvenlik primlerinin esnekliğinin, sektör ve işletme büyüklüğü bazında hesaplanarak prim teşviklerinin söz konusu esnekliklere göre kayıtlı istihdamı teşvik edecek ve tahsilat-tahakkuk oranını artıracak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiği vurgusu yapan Yardımcıoğlu, şöyle devam etti: “Bununla birlikte, birbirinden bağımsız ve dağınık durumda olan, mükerrerliğe sebebiyet veren, birbirini dışlayan verimsiz sosyal sigorta prim teşviklerinin sadeleştirilerek daha anlaşılır ve uygulanabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Adam Smith’ in 1776’ da primli sistemler ve vergiyle ilgili söylediği ve yüzyıllardır ekonomistler tarafından dile getirilen basitlik, uygunluk, kolaylık ve anlaşılabilirlik halen genel geçer ilkelerdir.”

SGK tarafından prim tahsilat-tahakkuk oranı yüzde 80 olarak açıklansa da sürekli devam eden yapılandırma ödemeleri sebebiyle bu oranın aslında yüzde 70-75 civarında olduğunu belirten Yardımcıoğlu, son olarak şunları kaydetti: “Teşvik sisteminin sadeleştirilmesi ve 5 puanlık teşvikteki oranın 6 ila 7 ye çıkarılması halinde, bu teşvik ve diğer araçların da etkin verimli denetimler, kamu spotları ve bilgilendirmelerin etkin kullanılmasıyla tahsilat oranının yüzde 90’ a çıkarılması zor olmayacaktır.

Projenin bir iki yıl içinde beklenen şekilde gerçekleşmesi halinde; 80-82 milyar TL geliri ve 2022 yılı için 10-12 milyar TL gideri olacaktır ki; toplamda SGK’nın aktüeryal dengesine olumlu katkısı yaklaşık 70 milyar TL civarında olacaktır. Bunun için sigorta prim teşviklerinin sayısının 3 ya da 4’e düşürülmesi daha faydalı olacaktır. Bunları; 5 puanlık teşvik gibi düzenli ödemeyi ve kayıtlı istihdamı özendirici teşvik (6 veya 7 puan), Dezavantajlı kesimlerin (kadın-engelli vb.) çalıştırılmasını özendirici teşvik, Ar-ge ve ilave istihdamı özendirici teşvik olarak sıralayabiliriz.”