Bakan Kacır, 2024 yılı bütçesini TBMM'ye sundu

Kritik teknolojilerde bağımsızlık, katma değerli üretim ve yüksek teknoloji ihracatını artırma, nitelikli istihdamı sağlama ve topyekûn kalkınma hedefleriyle çalışmalarını sürdürdüklerini belirten Bakan Kacır, şunları söyledi:

21 yılda, sayıları 2’den 101’e yükselen, Bakanlığımızca kurulan teknoloji geliştirme bölgeleri, desteklediğimiz bin 295 Ar-Ge ve 325 Tasarım Merkezi ile ülkemizde teknoloji seviyesi yüksek üretim kapasitesi inşa ettik. Bu yatırımlar neticesinde son 5 yılda imalat sanayinde yüksek teknoloji üretimi yüzde 58 büyüdü.

Bakanlık olarak 6 Şubat depremlerinin ardından sanayicilerimizle birlikte tüm imkanlarımızı deprem bölgesi için seferber ettik.  Yaptığımız hasar tespit çalışmasında bölge sanayiinin bina, makine, stok ve altyapı kayıplarının 8 milyar doların üzerinde olduğunu belirledik. Depremden yoğun olarak etkilenen 65 ilçede gerçekleştirilecek yatırımları, en üst seviyedeki yatırım teşvikleriyle destekliyoruz. Cazibe Merkezleri Programı kapsamında bu yatırımlara kurumlar vergisi indirimi, SGK primi işveren ve işçi payı desteği, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, 30 milyon liraya kadar faiz veya kar payı desteği sağlıyoruz.

Bu kapsamda, 84 milyar lira yatırım büyüklüğüne sahip ve 25 bin 629 kişiye istihdam sağlayacak 481 yeni ve yerine koyma yatırımına teşvik belgesi düzenledik. Deprem öncesinde teşvik belgesi düzenlenen fakat yatırımına devam edemeyecek yatırımcıları mağdur etmemek adına bin 222 yatırımı tamamlanmış saydık. Devam eden 5 bin 962 yatırıma ilişkin teşvik belgesi sürelerini talep aranmaksızın üç yıl uzattık.

Deprem bölgesindeki sanayicilerimizden gelen talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda 5 bin 283 hektar büyüklüğünde 28 yeni sanayi alanı ilan ettik. Planlı sanayi alanları yoluyla sanayi sitelerinin yerinde dönüşümü ve yeni sanayi sitelerinin kurulması, organize sanayi bölgelerinde altyapı ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla 11 ilde yaklaşık 26 milyar lira tutarında 49 yatırım projesini sürdürüyoruz.

Depremde zarar görmüş işyerleri için KOSGEB desteğiyle, Acil Destek Kredisi kapsamında 6 bin 850 KOBİ’mizin 2,4 milyar lira krediye faizsiz erişimini sağladık. KOBİGEL Programı, Afet Dönemi Yaşam Alanı ve Afet Dönemi İşletme Destekleriyle toplam bin 660 işletmeye 661 milyon lira kaynak ayırdık. Dünya Bankası finansmanı ile 450 milyon dolar bütçeli Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesini yürürlüğe aldık. İstihdam Taahhütlü KOBİ Destek Programı kapsamında 28,6 milyon avroyu deprem bölgesine ayırdık.

Bölgede zarar gören işletmelerin 2023 yılı, yaşamını yitiren veya iş göremez hale gelen işletmecilerin ise tüm KOSGEB borçlarını sildik.  KOSGEB kredi ve destek geri ödemelerini faizsiz olarak 1.1.2024 tarihine kadar erteledik. Kalkınma ajanslarımızı bölgedeki yaraları sarma ve sosyo-ekonomik toparlanmayı hızlandırmak amacıyla seferber ettik. Bölgesel Kalkınma Odaklı Toparlanma Acil Eylem Programı’nı devreye aldık.

Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı (CMDP), Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP), Üreten Şehirler gibi bölgesel kalkınma amaçlı merkezi programlarımızla birlikte uluslararası fon kaynaklı projelerimizi afet illerine yönlendirdik. Bu kapsamda kalkınma ajanslarımız ve bölge kalkınma idarelerimiz eliyle 124 projeye 1,36 milyar lira kaynak aktardık.

TÜBİTAK koordinasyonunda 22 üniversite, AFAD, MTA ve Belediyeler Birliğinin yer aldığı Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Araştırma Platformu’nu kurduk. Böylelikle ülke genelindeki aktif fay hatlarının belirlenmesi ve depremlerin oluşturacağı zararların en aza indirilmesi sağlanacak.

Doğuştan elektrikli, yerli ve milli akıllı otomobilimiz Togg söz verdiğimiz gibi artık yollarda. Yıl sonuna kadar teslimatı tamamlanması planlanan 20 bin araç için gerçekleşen 177 bin 467 araçlık talep milletimizin yerli ve milli otomobil markasına hasret ve güveninin önemli bir göstergesi. Bugüne kadar 9 binden fazla araç sahiplerine teslim edildi.

Otomotiv sektörümüzün rekabet gücünü elektrikli araçlarda da sürdürebilmesi için ülkemizde batarya üretim kapasitesini artırmak zorundayız. Bu doğrultuda yaklaşık 35 Gwh kapasite hedefiyle gerçekleşecek araç batarya üretim tesisi yatırımlarına teşvik verdik.

Ülkemizin tüm şehirlerinde hızlı şarj istasyonları kurulmasını sağladık. 81 şehrimizde 2 bin 800’ü hızlı şarj olmak üzere 10 bin 100 halka açık şarj bağlantısına ulaştık. Elektrikli araç başına düşen hızlı şarj istasyonu sayısında Avrupa’da birinciyiz.

Teknolojik ürünlerin en kritik bileşeni olan çip tasarımı ve üretimi konusunda ülkemizin yetkinliklerini artırıyoruz. Halihazırda savunma sanayimizde milli akıllı mühimmatların fotodedektörlerinin ve milli radar sistemlerinin çiplerini yerli olarak tasarlıyor ve üretiyoruz. Kuracağımız yeni çip üretim tesisiyle otomotiv, beyaz eşya ve savunma gibi sektörlerde kullanılan gelişmiş sensörlerin tasarım ve imalatını ülkemizde yapabilir hale geleceğiz.

Katma değerli üretimi artıracak, cari açığı azaltacak projeleri Ar-Ge’den yatırıma desteklediğimiz Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı’na devam ediyoruz. Program kapsamında; makine, mobilite, üretimde yapısal dönüşüm, sağlık ve kimya ile dijital dönüşüm çağrılarını tamamladık ve proje uygulamalarını başlattık.

Üç milyonu aşkın girişimin Ar-Ge, fikri mülkiyet, yatırım, dış ticaret, istihdam ve mali verilerinin bütünleşik şekilde yer aldığı Girişimci Bilgi Sistemi ile sektörlerin nabzını tutuyoruz. Bakanlığımızca yürüttüğümüz destek programları ve gerçekleştirdiğimiz yatırımlara ilişkin etki değerlendirme çalışmaları yapıyor ve kamuoyuyla paylaşıyoruz.

Bu yılın ilk on ayında, 285 bin ilave istihdam sağlayacak, yatırım tutarı 1 trilyon lira olan 12 bin 987 yatırım için teşvik belgesi düzenledik. Yatırım teşvik belgesi sayısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29 artış sağlanmış olması yatırım iştahının devam ettiğinin önemli bir göstergesi. 

2024-2028 yılı yeni nesil eylem planlarımızda; GAP bölgemizde hassas tarım ve turizm, DOKAP bölgemizde yeşil yol ekseninde turizm, KOP bölgemizde su yönetimi ve verimlilik, DAP bölgemizde ise hayvancılık, öncelikli dönüşüm programlarımızın ana eksenlerini oluşturacaktır.

Kalkınma ajanslarımız ve bölge kalkınma idarelerimizin koordinasyonunda toplam 363,3 milyon avroluk dış kaynak kullanımı gerçekleştirdik. Ayrıca; girişimcilik, tedarik zinciri, akıllı uzmanlaşma, yaratıcı endüstriler ve sosyal girişimcilik alanlarındaki projelerimize; 263 milyon avro ilave dış kaynak sağlıyoruz.

Model fabrikalarımızda sunduğumuz yalın üretim, dijital dönüşüm eğitim ve danışmanlık hizmetleri ile işletmelerimizin verimliliklerinde yüzde 76’ya varan artış sağlıyoruz. Kocaeli, Denizli, Eskişehir, Samsun, Trabzon ve Malatya ile model fabrikalarımızın sayısını 8’den 14’e çıkarıyoruz.

Teknoloji ve İnovasyon Fonu, Bölgesel Kalkınma Fonu, Bölgesel Girişim Sermayesi Fon Çağrıları ve Bilişim Vadisi Girişim Sermayesi Yatırım Fonu ile 152 milyon lirası 16 yatırım fonu aracılığıyla olmak üzere 182 girişime toplam 590 milyon lira yatırım yapılarak bir kaldıraç etkisi oluşturuldu; böylelikle bu girişimler toplam 23,1 milyar lira sermaye kaynağına erişti. TÜBİTAK Bireysel Genç Girişimci desteğimiz ile 2 bin 277 teknoloji girişimi kuruldu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Tech-InvesTR programında 4,1 milyar liralık fonu harekete geçirdik. Bugüne kadar 73 girişim, bu fonlardan 1,4 milyar lira yatırım aldı.  Ar-Ge teşviklerimizden yüksek düzeyde yararlanan Ar-Ge merkezleri ile teknopark firmalarımız yaptığımız düzenleme çerçevesinde teknoloji girişimlerine 725 milyon lira finansman sağladı.

Kocaeli ve İstanbul’dan sonra bu yıl Bilişim Vadisi İzmir ve Bakü kampüslerini açtık. Ülkemizin teknoloji üssü Bilişim Vadisi’ni sınırlarımızı aşan bir markaya dönüştürdük. Bu sene kurduğumuz ve KOSGEB ile desteklediğimiz 5 Teknoloji Geliştirme Merkezi ile sayısı 22’ye yükselen TEKMER’lerimizde 349 teknoloji girişimi inovasyon odaklı çalışıyor. Teknoparklarımızın kuluçka merkezlerinde hayallerini Ar-Ge’ye, projelerini ürüne dönüştürmek üzere yola çıkan teknoloji girişimlerimizin sayısı 2 bin 600’ü aştı.

Cumhuriyetimizin 100. yılında İstanbul, Ankara ve İzmir’de 4,5 milyondan fazla vatandaşımızın katılımıyla TEKNOFEST’ler gerçekleştirdik. Bu yıl biyoteknolojik inovasyon, afetle mücadele, jet motor tasarımı, otonom araçlar gibi alanlarda düzenlediğimiz 44 teknoloji yarışmasına 81 şehrimizden ve 100 ülkeden 337 bin takımda 1 milyon genç katıldı.

81 ilimizde kurduğumuz 100 Deneyap Atölyesinde 11 yaşından itibaren keşfettiğimiz 17 bin öğrencimiz “Geleceğin Teknoloji Yıldızları Programı”nda ücretsiz eğitim alıyor.  81 ilde 100 Teknofest Atölyesi kurarak öğrencilerimizin proje geliştirme süreçlerine destek olacağız.

78 firmamız ile 65 üniversitemizi eşleştirdiğimiz Sektör Kampüste Programında 10 binden fazla üniversite öğrencimiz blokzincir teknolojisi ve uygulamaları, yapay zekâ ile öneri sistemleri, endüstride dijital dönüşüm ve ileri imalat uygulamaları gibi alanlarda sektör profesyonellerinden eğitim alıyor.

33 bin bilim insanı ve öğrencimize bu yıl TÜBİTAK eliyle 2,3 milyar lira destek sağlıyoruz. Doktora burslarımızı aylık 20 bin liraya, doktora sonrası araştırma burslarımızı 25 bin liraya yükselttik. Bu yıl 10 bin lisans ve ön lisans öğrencimizi TÜBİTAK araştırma projelerinde destekledik. 3 bin 700 doktora ve doktora sonrası araştırmacımıza yurtdışındaki saygın araştırma kurumlarında 1 yıllık araştırmaları için burs verdik. 

7,5 milyar avro bütçeli Dijital Avrupa Programı’na katıldık. Program kapsamında süper bilgisayarlara, yapay zekâ test ve deney tesislerine, açık veri alanlarına KOBİ’lerimiz ve araştırmacılarımız için erişim imkânı sağlayacağız. 5 Avrupa Dijital İnovasyon Merkezini 2024’te ülkemizde kuracağız.

Yılbaşından bu yana 61 bin işletmeye, 5,2 milyar lira destek sağladık. KOBİ Finansman Destekleri ile 4,5 milyar liralık kredi hacmi oluşturduk. Acil Destek Programları ile sel ve yangın felaketlerinden etkilenen KOBİ’lerimizin de yardımına koştuk. 2 bin 375 KOBİ’mizin 505 milyon lira krediye faizsiz erişimini sağladık.

Cumhuriyetimizin 100. Yılında TÜBİTAK’ın 60 yıllık birikimiyle bilim temelli bilgi üretimine ve kalkınmaya katkı sunuyoruz. Bu yıl 178 üniversitenin ve 2 bin 300’den fazla firmanın 7 bin projesine 5 milyar lira destek sağlıyoruz. Akademi projelerimizde 14 bine yakın bursiyer görev aldı.

Türkiye’nin ilk yerli ve milli yüksek çözünürlüklü görüntüleme uydusu İMECE’yi, uzay ile buluşturduk. Türkiye’nin ilk milli haberleşme uydusu Türksat-6A’nın testlerini büyük ölçüde tamamladık. Uyduyu önümüzdeki aylarda fırlatmayı hedefliyoruz.

Büyüyen uzay ekonomisinde ülkemizin payını alabilmesi için Milli Uzay Programımız ile uzaydaki yetkinliklerimizi artırıyoruz. Türk Astronot ve Bilim Misyonu Projesi ile ilk kez bir vatandaşımızı uluslararası uzay istasyonuna göndermeye hazırlanıyoruz. Astronotumuz, biri Muş Bilim ve Sanat Merkezindeki ortaokul ve lise öğrencileriyle öğretmenlerinin sunduğu olmak üzere, on üç bilim deneyi gerçekleştirecek. Astronot adaylarımız Alper Gezeravcı ile Tuva Cihangir Atasever, ülkemizi uzay teknolojilerinde liderliğe taşıyacak gelecek nesillerimize ilham kaynağı olacak.

Türkiye Uzay Ajansı olarak bugüne kadar 23 ülke ile iş birliği yaparken, 8 uluslararası organizasyona üye olduk. Uluslararası Uzay ve Havacılık Kongresi’ne 2026’da ev sahipliği yapma yarışını Antalya ile kazandık. Bu etkinlik ülkemizde gerçekleşmiş en büyük bilimsel etkinlik olacak.

2002’den bu yana ülkemizde bir yılda gerçekleşen yerli patent başvurularının sayısı 414’ten 9 bin 9’a, yerli patent tescillerinin sayısı ise 73’ten 3 bin 407’e yükseldi. Dünyada yerli patent başvurularında 13’ncü, marka başvurularında 5’nci, tasarım başvurularında 3’ncü sıradayız.

Bu yıl yerli tasarım başvurularında Avrupa birinciliğine yükseldik. Uluslararası başvurular kapsamında ülke sıralamasına göre; bin 771 patent başvurusuyla 16’ncı, 2 bin 550 marka başvurusuyla 8’nci ve 505 tasarım başvurusuyla 11’nci sırada yer aldık.

Bugün bin 487’ye ulaşan tescilli coğrafi işaretimizle; ülkemizin tarihi ve kültürel değerlerinin tanıtılmasına farklı bir düzlemde katkı sağlıyoruz. Coğrafi işaretli ürünlerimizin uluslararası tescili için seferberlik başlattık. Bu yıl Antakya Künefesi, Suruç Narı, Çağlayancerit Cevizi, Gemlik Zeytini, Edremit Zeytinyağı ve Milas Yağlı Zeytini ile AB tescilli coğrafi işaret sayımızı 8’den 14’e yükselttik.

TÜBA; görevlerini ülkemizin saygın, özerk ve ulusal birimler akademisi olma sorumluluğu ile yerine getiriyor. Genç Bilim İnsanı Ödüllendirme Programı ile 610, Uluslararası Akademi Ödülleri ile 25 bilim insanını ödüllendirdik. Bilimsel Telif Eser Ödülleri kapsamında TÜBA tarafından bugüne dek 225 eser ödüle layık görüldü.

Yayımladığı standartlarla sanayicilerimize ve iş dünyamıza uluslararası ticaret alanında rehberlik eden TSE; belgelendirme, muayene, gözetim, test, laboratuvar ve eğitim hizmetleriyle de ekonomimizin güçlenmesine katkı sağlıyor. Bu yıl; Laboratuvarlarımızda 70 binden fazla test ve kalibrasyon hizmeti gerçekleştirdik. Bin 90 standart yayımladık ve 20 bin eğitim sertifikası düzenledik. Mevcuttaki 20 bin ürün, 5 bin yönetim sistemi ve 30 bin hizmet yeri belgesinin yıllık kontrollerini tamamladık. İthalat denetimi süreçlerini yalınlaştırarak 115 bin ürün denetimini yerine getirdik, 3 bin 200 uygunsuz ürünün ülkemize girişini engelledik.

Komisyon, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı.

Komisyonda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yanı sıra Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü, Türk Patent ve Marka Kurumu, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Bilimler Akademisi, Türkiye Uzay Ajansı bütçe, kesin hesap ve Sayıştay raporları, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığının bütçe ve kesin hesabı, Kalkınma Ajansları Denetim Raporu (Ahiler, Batı Akdeniz, Bursa Eskişehir, Bilecik, Dicle, Doğu Anadolu, Kuzeydoğu Anadolu) ele alınacak.