SANKO Üniversitesi Hastanesi Fizyoterapisti Ateş: Ön çapraz bağ, dizde en sık yaralanan bağdır

Toplumda sık görülen ön çapraz bağ yaralanmalarıyla ilgili bilgi veren Ateş, “Genç erişkinlerin dizdeki güç dengesizliğine yol açan en önemli etken, ön çapraz bağın yaralanması sonucu gelişen yetersizliktir ve önemli fonksiyon kayıpları ile sonuçlanabilir” dedi.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının, genellikle sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi sırasında ortaya çıktığını ve sıklıkla kişinin kendi yaptığı bir hareket esnasında olduğunu belirten Ateş, “Daha nadiren dize gelen doğrudan darbeler, trafik kazaları, yüksekten düşme ve endüstriyel kazalar sonrasında ön çapraz bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir” ifadelerini kullandı.

Belirtileri 

Ateş, ön çapraz bağ yaralanması belirtilerini şöyle sıraladı: “Aktivite sırasında diz içinden ses gelmesi, Merdiven inerken dizin boşluğa düşme hissi, Şiddetli ağrı ve aktiviteye devam edememe, Dizde hızla yaşanan şişme, Hareket kaybı, Yürürken rahatsızlık.”

Fizyoterapi ve rehabilitasyonun rolü

Ateş, ön çapraz bağ ameliyatı sonrası rehabilitasyon protokollerinin cerrahide oluşturulan yeni bağda, kişinin aktivite düzeyine ve yaşına, ön çapraz bağ yaralanmasına eşlik eden diğer yaralanmalar gibi faktörlere göre farklılık gösterebildiğini kaydetti. 

Rehabilitasyon protokollerinin hedeflerinin aynı maddeler üzerinde yoğunlaştığını anlatan Ateş, bunları şu şekilde özetledi: “Erken dönem normal eklem hareketliliğini ve tam diz fonksiyonunu sağlamak, erken ağırlık aktarımı ile diz eklem stabilitesini restore etmek, kas kuvvetini kapalı ve açık kinetik halka egzersizleri ile iyileşen bağda aşırı strese neden olmadan artırmak ve ilerleyici kas ve sinir sistemine yönelik eğitimler ile kişileri eski fiziksel aktivite düzeyine ulaştırmaktır.”

Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası rehabilitasyon adımları

Ateş, ön çapraz bağ ameliyatı sonrası rehabilitasyona yönelik adımlarla ilgili şu bilgileri paylaştı:  “- İltihabın Kontrolü: İltihabın kontrol altına alınması, ön uyluk kas zayıflığını önlemede, tam diz hareket açıklığı kazanımında ve erken ağırlık aktarma toleransında önemli rol oynamaktadır. Ödemin ve ağrının kontrolünde soğuk uygulama, elevasyon, bandajlama ve kinezyo bantlama yararlı olabilmektedir.

- Elektrik Akımı Uygulamaları: Kas kuvvet zayıflığı ön çapraz bağ ameliyatı sonrası en çok uğraşılan problemdir. Ön uyluk kasının eski gücünü kazanabilmesi için elektrik akımı kullanılır. İstemli kas aktivitesi yeterli düzeye eriştiğinde elektrik akımı sonlandırılır.

- Normal Eklem Hareketi: Erken eklem hareket açıklığının kazanımı ağrıyı azaltmada, kıkırdağın iç dengesini düzenlemede ve patellofemoral eklem problemlerinin engellenmesinde önemlidir. Cerrahi sonrası ilk hafta dizin bükme yönündeki eklem açıklığındaki hedef 90°’dir. Dizin bükme yönündeki eklem hareket açıklığı yatarken veya otururken pasif ve aktif olarak çalıştırılabilir. Tam diz eklem hareketinin düz pozisyonu cerrahi sonrasında hemen kazanılmalıdır. Bunun yanında, dizin düz pozisyonundaki kayıp uyluk ön kas aktivitesinin yetersiz olmasına neden olabilir. 

- Ağırlık Aktarma: Ön çapraz bağ ameliyatından sonra hastaların uzuvlarına tam ağırlık vermesi önerilebilmektedir. Ağırlık aktarma eğitiminin yumuşak zeminde yapılması duyusal girdiyi artırma açısından tercih edilebilir. Ön çapraz bağ ameliyatına eşlik eden menisküs veya kıkırdak tamirlerinde ağırlık aktarımında yavaş ilerlemek gerekmektedir.

- Kas ve Sinir Sistemine Yönelik Eğitim: Kas ve sinir sistemine yönelik eğitim kas kuvvetlendirme, duyusal eğitim, denge ve pertürbasyon eğitimi, patlayıcı hızda eğitim ve çeviklik eğitimini içermektedir. Kuadriseps kasının yeniden eğitimi sağlandıktan sonra, ilerleyici dirençli egzersizlere ağırlık verilir.

- Yürüyüş, Denge ve Duyusal Eğitim: Ameliyat olmuş uzva ağırlık aktarma eğitimi tamamlandıktan sonra normal yürüyüş yönünün geri kazandırılması için en erken dönemde yürüyüş eğitimine başlanılır.”