Tüketim kültürü artık parmaklarımızın ucunda… Bir zamanlar alışveriş için vitrinlere bakardık. Şimdilerde artık ekranlara bakıyoruz. Özellikle pandemi sonrası artan dijitalleşme, fiziksel mağaza deneyimini arka plana itti. Bir mağazaya gitmeden, bilgisayar ya da mobil cihaz aracılığıyla gıda, giyim, teknoloji gibi birçok farklı alanda alışveriş yapılabiliyor. Tam olarak E-ticaret sisteminden bahsediyorum.
Süreç; ürün-internet-sepet-ödeme-kargo-kapına gelsin!
E-ticaret (elektronik ticaret), ürün ya da hizmetlerin internet üzerinden alınıp satılmasıdır. E-ticaret işletmeden tüketiciye (B2C), işletmeden işletmeye (B2B) ya da tüketiciden tüketiciye (C2C) gibi farklı şekillerde yapılabilir.
Günümüzde E-ticaret, sadece bir alışveriş yöntemi olmaktan çıkıp, yaşam tarzına dönüşmüş duruma geldi. Bir tıklamayla ulaşılabilir her şey...
E-ticaret ihtiyaca yönelik alışverişler için büyük kolaylık sağlıyor. Kullanıcıların zamandan ve mekândan bağımsız olarak alışveriş yapabilmesini sağlar. Ayrıca, geniş ürün yelpazesi ve çeşitli ödeme seçenekleriyle tüketicilere kolaylık sunar. İşletmeler içinse daha düşük maliyetlerle geniş kitlelere ulaşma imkânı tanır, bu da rekabet avantajı yaratır.
Aynı zamanda her gün telefonlarımıza düşen bildirimler, yeni kampanyalar, sadece bugüne ve belli bir saat aralığına özel indirimler, bizi yalnızca fırsatlarla değil, aynı zamanda sürekli tüketmeye zorlayan bir akışla da karşı karşıya bırakıyor.
Bu kadar kolay erişimin olduğu bir dünyada, "ihtiyaç" kelimesinin tanımı da epey değişti. Bazen ihtiyacımız doğrultusunda bazen de neye gerçekten ihtiyacımız olduğunu bile sorgulamadan “sepete ekle” butonuna basıyoruz. Sepete atılan ürün satın aldığında hissedilen iyilik hali geçici olduğu zamanlarda, paketi açtıktan sonra heyecanı geçiyor, ürün bir köşeye konuluyor ve birkaç gün içinde yeni bir kampanya sayesinde “boşluk” tekrar doluyor. Tüket, tazele, tüket…
Bu sistem ekonomik bir döngü yaratıyor. Artık yalnız alışveriş yapıyoruz. Kasada beklemiyoruz, satıcıyla göz göze gelmiyoruz, alışveriş torbası taşımıyor olabiliriz lakin bu yeni düzen, kredi kartı limitlerini zorluyor!
E-ticarette dikkat etmemiz gereken hususlardan biri de indirimler… Tüketicinin psikolojisini çok iyi bilen sistemler, farklı bir o kadar da çekici indirim senaryoları ile müşteriyi alışverişe yönlendirmektedir. Örneğin,
“Bugüne özel indirim” Hemen tıklıyoruz, ürünleri inceliyoruz, Kaçırmayayım telaşıyla sepete ekliyoruz. Yoksa bir alışveriş illüzyonunun parçası mı oluyoruz?
“Yalnızca… saat geçerli!” Düşünmeye vaktin yok, karar vermek zorundasın. Çünkü süre bitince ürünün fiyatı artacak. Oysa o ürün, ertesi gün yine bu seferde başka bir isimle kampanyaya girebiliyor. Bu tür kampanyalar alışverişi mantıktan çıkarıp reflekse dönüştürüyor.
“Bu üründen yalnızca… adet kaldı!” Bu cümle, satın alma dürtüsünü tavan yaptırır. Biz ekran başında o son ürünü alabilmek için birbirimizle görünmeyen bir yarışa gireriz. Bu ekonomide bilinen bir taktiktir: Az olan değerlidir. E-ticaret, bunu zekice uygulayarak bizi hızlı kararlar almaya yönlendirir.
"Evet, sepete ekledik, ama sonunda gerçekten ne kazandık?" İndirim, elbette güzel bir şeydir. Fakat sorgulamadan, analiz etmeden yapılan alışverişler sonunda cebimize zarar verir.
Kimseye kızmaya gerek yok! Aksine teknolojinin getirdiği imkanlardan faydalanmak yerinde olur. Bu noktada ihtiyacımız olan şey farkındalık…
Ekrandan bakınca her şey çok güzel görünüyor. Ama belki de önce sepete değil, kendimize dönüp bakmamız gerekiyor. Zaman zaman durup şunu sormamız gerekiyor: Bu ürünü gerçekten ihtiyacım olduğu için mi alıyorum?
E-ticaretin büyüleyici doğasında yolunu kaybetmemek için, tüketici olarak bilinçli kalmak gerekiyor. Alışverişte farkındalığın öneminin farkına varmak önemli!
