Mısır toprakları Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları ile Uzakdoğu’yu karadan Sina Yarımadasıyla, denizden Akdeniz, Kızıldeniz ve Umman Denizi ile birbirine bağlayan jeolojik açıdan stratejik bir noktada yer almaktadır.
Mısır enerji sektörüne yönelik olarak kömür, doğal gaz, petrol rezervlerine sahiptir. Petrol Sina yarımadası, Süveyş körfezi ve Batı çölünden, doğal gaz ise delta alanından elde ediliyor. Mısır’ın önemli sanayi alanları maden- özellikle hidrokarbon- petrokimya ve otomotivdir. Ayrıca kaliteli pamuk ipliğinde dünyanın ilk on ülkesi arasındadır.
Biraz geriye giderek Türkiye- Mısır ilişkilerinin tarihsel seyrine baktığımızda, ilk olarak 1925 yılında başlayan diplomatik ilişkiler sonucunda 1948 yılında Kahire’de büyükelçilik düzeyinde temsil edilmeye başlanmıştır. 1950’li yılların başında Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler birliği arasındaki rekabet Ortadoğu’daki konumlanmayı ve ikili ilişkileri etkilemiştir. Bunun Türkiye- Mısır ilişkilerini ilgilendiren kısmı ise Cemal Abdünnasır’ın iktidara geldiğinde Sovyetler birliği ile yakın ilişkiler kurmasına karşılık Türkiye’nin NATO’da yer almasıdır. 1954 yılının ocak ayında Mısır’ın Kahire’deki Türk Büyükelçisi’ni “istenmeyen adam” ilan etmesiyle ilişkilerde ciddi bir kriz yaşanmıştır. Çeşitli iniş çıkışlarla mesafeli ilerleyen ilişkiler 1980’li yıllara gelindiğinde Nasır ve Sedat dönemlerine göre daha yakın seyrederek iki ülke arasındaki ticaret noktasında önemli sıçramalara sahne olmuştur.
1990’lı yıllar Türkiye-Mısır ilişkilerinde gözle görülür yakınlaşmaların yaşandığı bir dönem olarak kayıtlarda yer almaktadır. Bu dönemde iki ülke arasındaki önemli gelişmelerden birisi 1993 yılında Hava taşımacılığı Anlaşması imzalanmış. Diğeri ise 1997 yılının Haziran ayında Türkiye’nin girişimleriyle kurulan D-8(gelişen sekiz ülke) oluşumudur. Endonezya, İran, Malezya, Türkiye, Bangladeş, Mısır ve Nijerya ülkelerinin üyesi olduğu bu oluşum üye ülkeler arasında ekonomik ve ticari işbirlikleri geliştirilmesi bağlamında oldukça önemli bir oluşum olarak öne çıkmıştır. 2021 yılının Nisan ayı içerisinde D-8 Teşkilatının 10’uncu zirve toplantısı yapıldı. D-8’in on yıllık yol haritasının belirlendiği toplantıda Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli, Mısır’ın ortak çıkar alanlarındaki bağlantıları güçlendirmek ve istisnai koşullar altında zorluklarla mücadele için mevcut ve gelecekteki işbirliğinin güçlendirilmesi gerekliliği adına D-8’in önemine vurgu yaparak, Cumhurbaşkanımıza teşekkür etmişti. Bu teşekkür akıllardaki “Türkiye- Mısır yakınlaşıyor” cümlesinin pekiştirmişti.
2000’li yılara gelindiğinde ilişkiler ne durumdaydı? Dersek bu yıllarda karşılıklı ziyaretler, askeri düzeyde anlaşmalar ve ortak tatbikatlar çerçevesinde yeni bir boyut kazanmaya başlayan ilişkiler 2005 yılında iki ülke arasında imzalanan serbest ticaret anlaşması ile ekonomik alanda da büyük ivme yakalamıştır. Bu sıçramanın göstergesi olarak 2009 yılında Mısır’a yönelik ihracat oranının yüzde 82’lik artışla 3 milyar doların üzerine çıkmış, 2012 yılına gelindiğinde ise-politik gelişmelerinde etkisiyle- 5 milyar doları aştığı bilinenler arasındadır.
2012’de yapılan ilk demokratik seçimde Muhammed Mursi’nin iktidara gelmesiyle Türkiye- Mısır ilişkileri hızlı bir iyileşme sürecine girmişti. Ta ki 2013 Temmuz’daki askeri darbeye kadar. Türkiye’nin bu darbeye gösterdiği tepki nedeniyle ilişkiler gerileme sürecine girdi. Türkiye büyükelçisinin “istenmeyen adam” ilan edilme sahnesini yenileyen Mısır, diplomatik ilişkilerin dozunu azalttığını duyurdu. İki ülke ilişkilerinde ki bu kriz ticaret hacminde düşüşe neden olmuştur.
Türkiye ile Mısır Arasındaki ilişkiler 2013 yılından bu yana karşılıklı olarak maslahatgüzar düzeyinde sürdürülmekteydi. Bugün ise iki ülke arasında 2021 yılında başlayan normalleşme adımları Temmuz ayının ilk günlerinde önemli bir adım atıldı ve diplomatik ilişkiler yeniden büyükelçi düzeyine çıkarıldı.
Devam edecek…
